Yeni bir araştırma, bireylerin biyolojik saatlerini yansıtan kronotiplerinin, özellikle yükseköğretim görmüş kişilerde, bilişsel gerileme riskini etkileyebileceğini ortaya koydu. Hollanda’daki Groningen Üniversitesi tarafından yürütülen çalışmada, 40 yaş ve üzeri yaklaşık 24 bin kişinin on yıllık sağlık verileri incelendi. Araştırmada, bireylerin uyku alışkanlıkları ile bilişsel becerileri arasındaki ilişki analiz edildi.
Elde edilen bulgulara göre, geç saatlerde uyanık kalan yani “gece kuşu” olarak tanımlanan üniversite mezunu bireylerde, zamanla daha yüksek oranda bilişsel gerileme görülüyor. Ruff Şekilsel Akıcılık Testi (RFFT) puanlarına dayanan değerlendirmelere göre, bu grupta kronotipin her bir saatlik gecikmesi, on yılda ortalama 0,80 puanlık bilişsel düşüşe yol açıyor. Bu durum, özellikle yaşlanma sürecinde zihinsel sağlığı koruma çabaları açısından dikkat çekici bulunuyor.
Uyku kalitesi ve sigara kullanımı, bilişsel gerileme riskini sadece sınırlı ölçüde açıklıyor.
Araştırmada ayrıca uyku kalitesi ve sigara kullanımının bu ilişki üzerinde sınırlı etkisi olduğu tespit edildi. Uyku kalitesi ilişkinin yaklaşık %13’ünü, sigara kullanımı ise %18’ini açıklayabiliyor. Ancak bu faktörler, gece kuşu olmanın getirdiği bilişsel riskin tamamını açıklamaya yetmiyor. Dolayısıyla, gece geç saatlere kadar uyanık kalmanın, bağımsız bir risk faktörü olabileceği düşünülüyor.
Uyku saatindeki gecikme bilişsel gerilemeyi etkiliyor.
Uzmanlar, iyi eğitimli bireylerin genellikle daha yüksek başlangıç düzeyinde bilişsel kapasiteye sahip olmalarının, bu düşüşleri daha belirgin hale getirebileceğini belirtiyor. Ayrıca bu bireylerin, geç yatmalarına rağmen sabah erken kalkmak zorunda kalmaları, yeterli dinlenememelerine neden olarak bilişsel performanslarını olumsuz etkileyebilir. Çalışmada sabahçı birey sayısının azlığı ise sonuçların genellenebilirliği açısından bir sınırlılık olarak değerlendiriliyor.
