İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’taki gözaltı süreci döviz kurunda önemli dalgalanmalara yol açtı. Bu gelişmelerin ardından döviz talebinin hızla artmasıyla birlikte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), dövizin kontrol altına alınabilmesi adına bir dizi yeni önlem almaya karar verdi.
Son dönemde yaşanan döviz krizini frenlemek amacıyla Merkez Bankası rezervlerinden yaklaşık 57 milyar dolarlık döviz satışı gerçekleştirdi. Ancak dövizin TL karşısında değer kazanmasıyla ilgili sorun devam etti.
Yeni Döviz Satış Zorunluluğu Uygulaması
Merkez Bankası döviz talebini sınırlamak ve Türk Lirası’na geçişi teşvik etmek için makroihtiyati tedbirler kapsamında önemli değişikliklere gitti. Bu kapsamda ihracatçı firmaların döviz gelirlerinin en az %35’inin 31 Temmuz 2025’e kadar Merkez Bankası’na satılması zorunlu hale getirildi.
Ayrıca ihracatçılara sağlanan döviz dönüşüm desteği oranı da %3’e çıkarıldı. Bu uygulama döviz gelirlerinin TL’ye dönüştürülmesi için önemli bir teşvik sağlayacak.
Kavcıoğlu Döneminde de Benzer Uygulamalar Yapılmıştı
Bu yöntem 2022 yılında dönemin Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu tarafından da uygulanmıştı. O dönemde döviz kurundaki artışı durdurabilmek için ihracatçı firmalara döviz satışı zorunluluğu getirilmişti.
Başlangıçta %40 olan döviz satış zorunluluğu Haziran 2023’te %30’a 3 Mart 2025’te ise %25’e düşürülmüştü. Ancak Mart ayında başlayan siyasi gerilimlerle birlikte döviz faiz ve enflasyon oranlarında yeni dalgalanmalar görüldü ve Merkez Bankası döviz kuru üzerinde daha fazla denetim sağlamak için yeni adımlar atmaya karar verdi.
Yeni Zorunlu Karşılık Oranı Artışı
Yeni düzenlemelerle birlikte yabancı para mevduatlarda tüm vadelerde zorunlu karşılık oranları 200 baz puan artırılarak döviz mevduatlarına ek bir yük getirilmiş oldu. Ayrıca TL mevduat zorunlu karşılıklarına ödenecek faiz oranı da 2 puan artırılarak TCMB’nin fonlama maliyeti yükseltildi.
Dövizi tercih eden bankaların bu yeni yükümlülükler nedeniyle daha fazla sorumluluk taşıması bekleniyor. Bankalar döviz talebini kısıtlamak ve TL’yi teşvik etmek için her geçen gün daha fazla zorlukla karşılaşacak gibi görünüyor.