Son bir yılda ambalajlı içme sularına yapılan zam oranı yüzde 50’yi aştı. Özellikle damacana su fiyatlarındaki artış dar gelirli vatandaşları zor durumda bıraktı. İstanbul genelinde 19 litrelik bir damacananın fiyatı 135 liradan başlayıp 195 liraya kadar yükseliyor.
Oysa belirlenen resmi satış tarifesine göre bu rakamın 110 lirayı geçmemesi gerekiyor. Vatandaş artık suyu temel ihtiyaçtan çok “lüks harcama” kategorisinde görmeye başladığını dile getiriyor. Evine su siparişi veren birçok kişi son aylarda fiyatlardaki farkın neredeyse gıda alışverişi kadar hissedilir hale geldiğini söylüyor.
Suyun Maliyeti Yüzde 3’ü Bile Bulmuyor
Yapılan piyasa araştırmalarına göre 150 liraya satılan bir damacananın içindeki suyun gerçek maliyeti yalnızca 1,5 ila 3 lira arasında değişiyor. Geriye kalan tutar ise ambalaj, lojistik, pazarlama ve personel giderlerine gidiyor. Ancak uzmanlar bu maliyet kalemlerinde son bir yılda ciddi bir artış olmadığını vurguluyor.
Ambalaj sistemlerinin dönüşümlü şekilde ilerlemesi akaryakıt fiyatlarındaki durağanlık ve sabit kalan maaşlara rağmen su fiyatlarının bu kadar yükselmesi “fırsatçılık” iddialarını gündeme taşıdı. Bazı markalar reklam harcamalarını gerekçe göstererek zamları savunsa da tüketici dernekleri bu artışların hiçbir ekonomik dayanağı olmadığını belirtiyor.
Resmi Tarife Kağıt Üzerinde Kaldı
İstanbul Sucular ve Meşrubatçılar Odası’nın belirlediği resmî tarifeye göre 19 litrelik damacananın en fazla 110 liradan satılması gerekiyor. Ancak bu tarife piyasada neredeyse hiçbir marka tarafından uygulanmıyor. Bazı küçük üreticiler bu sınıra yakın fiyatlarla satış yapmaya çalışsa da pazar payları oldukça düşük.
Oda Başkanı Ahmet Turan Akkaya, “Su fiyatlarının bu şekilde artması kabul edilemez. Vatandaşın sırtına haksız bir yük bindiriliyor” diyerek duruma tepki gösterdi. Akkaya fiyat artışlarının hiçbir somut gerekçesi olmadığını ve konunun Ticaret Bakanlığı’na taşındığını duyurdu.
Tüketici Tepkili Denetim Beklentisi Artıyor
Vatandaşlar özellikle yaz aylarında su tüketiminin arttığı dönemlerde bu artışın daha da hissedilir hale geldiğini söylüyor. Tüketici örgütleri ise suyun temel bir ihtiyaç olduğunu bu nedenle fahiş fiyat uygulamalarına karşı daha sıkı denetimlerin yapılması gerektiğini vurguluyor.
Uzmanlar su sektöründe rekabetin az olmasının ve büyük markaların fiyat belirleme gücünü tek elde toplamasının fiyat artışlarını tetiklediğine dikkat çekiyor.